“… là bài ‘Đêm Tối, Đất Lạnh Lùng’ của tay chơi nhạc bờ-lu, thời những năm 20, Willie Johnson Mù, bị mù từ năm lên bảy, vì người mẹ kế hất tro tàu vào mắt, sau khi người mẹ kế bị người bố đánh đập, vì cặp kè với người khác. Qua đời, không một xu dính túi, vì viêm phổi*, sau khi ngủ co quắp, lấy báo ướt bọc thân, trên đống phế tích của nhà mình, trước đó đã cháy trụi. Nhưng âm nhạc của Willie Johnson Mù, vừa mới đây, đã đi khỏi hệ mặt trời.”
“Người đểu cáng lắm, người có biết không? Chị ấy mua cái xe đầu tiên trong cuộc đời để người tông chị ấy vào một tay lái say. Sao? Vui lắm nhỉ? ‘Thấy thế nào được, anh với tôi, tấm lòng lành của Chúa sao mà kì lạ quái ác,’ Graham Greene. Ông ta bợ đít ai đây, con chẳng rõ, vì con thì thấy người chỉ giỏi thù dai. Josh Lyman là gì thế, đòn cảnh cáo chăng? Ấy là con trai con đấy. Con từng làm gì đến con trai người chưa, hay chỉ biết có ngợi ca vinh quang của người, ngợi ca tên người? Ngoài kia một cơn bão nhiệt đới đang lao tới, đang ập tới. Người ta bảo con, cơn bão tệ chưa từng thấy, ấy là kể từ lúc người lấy mất cái tàu tiếp liệu của con hồi năm ngoái ngoài bắc Đại Tây dương. Thủy thủ đoàn 68 người. Biết tàu tiếp liệu làm gì không? Đi sửa các tàu khác. Chẳng có cả súng, chỉ đi vòng quanh, sửa tàu, đưa thư, có thế thôi.
Gratias tibi ago, domine.
Tạ ơn Chúa.
Phải rồi, con nói dối đấy. Con đã phạm điều, con đã phạm nhiều điều lắm, người mất lòng lắm nhỉ, hả thứ bạo ác không tích sự? Ba triệu tám trăm nghìn việc làm mới, vẫn chưa đủ? Viện trợ cho Mexico, thúc đẩy ngoại thương, thêm ba mươi triệu mẫu đất bảo tồn, đưa Mendoza lên thẩm phán, đương thời không chiến tranh, con đã nuôi dạy ba đứa con … Nhiêu đấy chưa đủ chuộc con khỏi cơn giận của người?
Haec credam a deo pio? A deo iusto? A deo scito?
Con phải tin vào những điều như thế này, bởi một đức Chúa chính nghĩa, công bằng, thông thái hay sao?
Cruciatus in crucem.
Về địa ngục đi, với những trừng phạt của người.
Tuus in terra servus nuntius fui officium perfeci.
Con đã phục thị người, đã loan tiếng cho người, con đã tận chức của con.
Cruciatus in crucem.
Về địa ngục đi, với những trừng phạt của người.
Eas in crucem.
Về địa ngục, người về địa ngục đi.“
thật ra mấy bữa nay tôi hay nghĩ Lí Thưng-ẩn hơn,
harem drama and its writing pissed me off so much today so here, read from left to right top to bottom, have some Amy Gardner, a feminist who is ‘not a radical anything’ and has ‘legs that go all the way to the floor my friend,’ putting down Josh Lyman, a well-meaning snob with a good head between his shoulders, a lot of boyish charms and unfortunately with that a whole can of casual misogynistic remarks too (but hey it reflects reality does it not UNLIKE SOME ROMANTICIZED HAREM DRAMA IN THIS DAY AND age I can’t believe this)
(i might elaborate. or I WON’T just … fuck you so much fuckboy king)
(ở một diễn biến hơi liên quan các loại thánh thần phù hộ độ trì cho Ni-giê-ri-a because I just downloaded 900-odd pages worth of receipts re: female writers in traditional Tàu literature thanks to their non-profit project digitalizing things for their citizens buT THEY OPEN IT TO THE GLOBAL PUBLIC AND I GET TO BE ON THE RECEIVING END OF THIS CRAZY BENEVOLENCE god is real)
(dễ thấy rằng teạn theáp đã cố nói tiếng mẹ đẻ thế nhưng có đôi khi tiếng ăng-lê rất thích hợp để gào =))))))))))) )
(the link to the ebook is here and here’s the introduction by Stanford University Press just so you know i have VALID REASONS TO PARTY MY PATHETIC ASS OFF HERE TONIGHT UNDER THE MOONLIGHT
trung thu miracle is real i believe in god now)
—Jed Bartlet, “Han,” The West Wing, season 5, episode 5, crea. Aaron Sorkin, perf. Martin Sheen, NBC, 22 Oct. 2003, Netflix (24 Dec 2017).
Dăm ba năm ngụp lặn, có khi gặp người hỏi thì chắc cũng vanh vách được dăm ba câu tả cái ý nọ, nhưng đến nay tôi mới dám tự nhận mình sơ sơ hiểu chữ “hận.” Hận, cha chả là tức. Hận, cha chả là tiếc. Hận, cha chả là ghét. Hận: hờn giận hối oán ghét. Hận là tất cả những cái đó.
Nhưng gậm một khối căm hờn vỏn vẹn vậy thôi thì chưa cấu thành “hận.” Nói thế nào nhẩy? Trong những thiên cổ phong lưu nhân vật từng đặt bút viết những thứ dính dáng đến chữ hận thì hẳn Bạch Cư Dị là một trong những kẻ đình đám hay bị nhắc nhất, “thiên trường địa cửu hữu thời tẫn, thử hận miên miên vô tuyệt kì.” Tôi dẫn hai câu này thực ra không phải để tán thưởng Bạch Cư Dị says it best, đúng như ý tôi thì ông ta says it worst thì có. “Giận này dằng dặc dễ hầu có nguôi” (Tản Đà thì translates it best though lolol), có hận nào gọi là “hận” mà không “miên miên vô tuyệt kì,” mà dễ hầu nguôi đâu? Ngắn ngủi không phải “hận,” một hai lần không phải “hận.” Dằng dặc quên mất đầu và không thấy cuối, lúc lặng lúc gào thét, lúc bừng bừng lúc âm ỉ, cứ tồn tại qua vô vàn hình thái ở vô vàn trạng thái. Nhưng nó không vô thường như có vẻ nó vậy, vì bất kể thế nào nó vẫn quay đều, quay đều. Trở đi trở lại. Đau đáu. Vô tuyệt kì.
Sơ sơ tôi hiểu, đó là “hận.”
“Mà nay mới kể ngày xưa sai,” đó là mối hận ngược xuôi tung tóe xé toang cái gọi là sự tuyến tính của dòng thời gian, xáo tung các mảnh lên để rồi xếp lại mới thấy rõ chân tướng nỗi lòng.
(Nghĩ lại, thật ra lời Khổng tử nói vẫn chính xác vậy, “thệ giả như tư,” thời gian đã qua không thể quay lại, có xáo trộn thế nào, nó vẫn thuộc về một miền đã qua. Có gì đó nặng tính kết thúc, đặt giữa tôi và những miền đó. “Hận” là cây cầu tôi xây để trở lại, cây cầu không bao giờ xây xong.)
///
Người Triều Tiên đâu như có một khái niệm gọi là “han,” viết là 한, và chữ Hán tương ứng cho nó, 恨 – hận.
“Han là nỗi đau gây nên bởi những thống khổ, bất công hay những sự hành hạ tàn tệ, một nỗi nhức nhối âm ỉ trong tâm hồn. Nó là nỗi đau lồng vào nỗi oán hờn, trải dài suốt đời, hai mối cảm xúc mạnh mẽ ngang nhau. Han chứa đựng sự xuôi tay cam chịu một cách đắng cay và sự kiên định không gì lay chuyển nổi, để chờ được tới lúc phục thù.
Han là thứ bị động. Nó hoài mong phục thù, nhưng không kiếm tìm sự phục thù. Han được giữ gần với con tim, hi vọng và kiên nhẫn nhưng không bao giờ hung hăng. Nó hòa vào dòng máu và hơi thở của một con người. Trong ý thức có sự ta thán và thậm chí trách móc đối với vận mệnh, cái vận mệnh đã dẫn lối đến sự khổ đau ấy.” (D. Bannon, “Translation Journal”)
Không thể dịch được “han” của người Triều Tiên, thậm chí đến chữ “hận” cũng không diễn tả hết khái niệm ấy. Những người thông thái và nghiêm túc (có vẻ vậy, hửm, wikipedia?) đã nói, nó khởi thủy từ thời Nhật chiếm (1910-1945), hoặc đóng rễ từ chế độ giai cấp phân biệt giữa quý tộc Yangban và nông dân, vân vân, mây mây. Mối “hận” của cả dân tộc để đối phó với những đau đớn quá lớn lao. Trong khổ đau, người người liên kết với nhau bằng “han.” Tưởng tượng khi ra đường, đi chợ, biểu diện lời nói là: “- cho tôi mớ rau này nhé – vâng, của anh đây,” nhưng thực ra họ đang nói: “- han? – han.”
Một cảnh tượng sầu bi.
///
Nhưng tôi muốn quay lại nỗi hận ràng buộc cả đời người.
Dạo gần đây tôi rất khéo nghe ra những “hận” ấy. Trong lời bài hát, trong thơ tôi vô tình đọc được nhờ những mẩu (cục) fic tôi đào bới lên, trong những mối quan hệ, trong sự sống mỗi ngày. Nực cười nỗi, tôi nghĩ những cái buồn xưa nay vẫn cuốn tôi vào ở những truyện trò phim ảnh, thật ra những thứ thực sự níu được lòng tôi lại đều có chữ hận sau nó đó.
///
Mã Địch theo như thiển ý của tôi là hát ngang bỏ cha, nhưng tôi không quên được “Nam sơn nam.” Hồi đó tôi dịch được 4 câu mà trong đó 3 câu tôi nghe sai lời, nhưng tôi không quên được sự chối từ thế giới với hiện thực quyết liệt, nỗi tức giận cay đắng, sự tê tái, sự viển vông vô vọng mà đến cuối cùng cũng được thừa nhận thành lời.
Có thể đó tất thảy chỉ là ảnh ảo vẽ nên bởi những từ ngữ vô tình hữu ý nhóm lại với nhau. Tôi đọc đâu đó chính Mã Địch tự nhận, lời “Nam sơn nam” thực ra được nhặt nhạnh gom góp lại từ những đoạn tùy bút lặt vặt suốt ba năm trời. Khéo sao lại có vẻ gom thành một câu chuyện có cấu tứ.
Nhưng luẩn quất trong mỗi đoạn nhặt nhạnh mà Mã Địch nói chắc hẳn phải có một nỗi hận gì đó. Lải nhải khắp các bài hát khác trong cùng album, khó lọt tai tôi vì tôi cứ cảm giác chúng nó đều gượng gạo tỏ niềm đau quá, không bằng nhiều mảnh đơn lẻ thi thoảng chắp bút, chúng nhìn sâu vào tâm hồn anh hơn.
Mà thế chẳng phải là “hận” như tôi sơ sơ hiểu đấy thôi – trở đi trở lại, dằng dặc, có bao nhiêu cũng không xuể. Vô tuyệt kì.
///
——Nàng nơi trời nam cảnh sắc tươi xinh, mênh mang tuyết vờn
——Tôi ở đất bắc đêm về tê tái, bốn mùa là xuân
Trời khi chưa tối nếu như còn kịp, tôi muốn lãng quên đôi mắt nàng
Trọn vẹn cuộc đời, dang dở mộng một thiên.
Anh thôi kể chuyện gặp gỡ hòn đảo côi, bởi lòng dạ lâu nay đã hoang tàn.
Lòng anh chẳng còn chứa nổi một ngôi nhà, đành làm kẻ câm chỉ biết dối lừa bản thân.
Anh bảo,
——đẹp đẽ ấy, sá gì ai tán tụng, sao bì được khi tương ngộ lần đầu,
thì giờ lay lắt, biết đành sao;
——giá mà đất liền đất nối thành một dải, trọn cuộc đời anh đi để ôm nàng,
say quắc giấc mộng anh, đêm lành.
——
“Xuân về xanh——”
“——lạc mỗi phương”
Anh nghe tiếng ai xướng lên bài ca cũ, hát rằng hôm nay vẫn cứ xảy tới ở rất xa.
Giống như hòn đảo côi mắt anh trông thấy, chẳng buồn thương, cũng chẳng nở hoa.
——Nàng nơi trời nam cảnh sắc tươi xinh, mênh mang tuyết vờn
——Tôi ở đất bắc đêm về tê tái, bốn mùa là xuân
Trời khi chưa tối nếu như còn kịp, tôi muốn lãng quên đôi mắt nàng
Trọn vẹn cuộc đời, dang dở mộng một thiên.
——Nàng nơi trời nam cảnh sắc tươi xinh, mênh mang tuyết vờn
——Tôi ở đất bắc đêm về tê tái, bốn mùa là xuân
Trời khi chưa tối nếu như còn kịp, tôi muốn lãng quên đôi mắt nàng
Trọn vẹn cuộc đời, dang dở mộng một thiên,
Giấc dài tỉnh dậy, đã hết một đời viển vông.
Nam ngọn đầu nam, bắc mùa gặt buồn,
ngọn đầu nam thóc đống ngổn ngang
Thầm thì gió nam, bắc miền biển bắc,
miền biển bắc có nấm mồ côi
Nam ngọn đầu nam, bắc mùa gặt buồn,
ngọn đầu nam thóc đống ngổn ngang
Thầm thì gió nam, bắc miền biển bắc,
miền biển bắc có nấm mồ côi
miền biển bắc có nấm mồ côi.
///
Đoạn nhạc tặc tè sau trường đoạn lời-điệp khúc đầu tiên cũng khá hay ho. Đó là đoạn đầu của bài “Tứ quý ca” (Bài hát bốn mùa) trong phim Mã lộ thiên sứ (Thiên sứ đường cái lmao), do Châu Tuyền hát, về thể loại thì có thể gọi là một bài thời đại khúc? Thời đại khúc lai giữa jazz Âu châu và dân ca Trung Hoa, bắt nguồn tại Thượng Hải, Trung Quốc vào thập niên 20 của thế kỉ 20. Định nghĩa wiki là thế, còn cảm quan cá nhân là nghe rất … sophisticated? Giọng người hát thường thánh thót, nhả âm cảm giác tròn vành vạnh véo von, âm này nối đuôi âm kia, réo ra réo rắt. Tuy nhiên lời thì buồn thối hơ hơ. Tôi phết tạm lại đây đợi ngày dịch lại và tìm hiểu tử tế hơn. Có điều mấy bản dịch “Nam sơn nam” đều tiện lắm thay bỏ qua đoạn eo éo này, thế đếu nào nhỉ, chẳng lẽ các bạn không bị tiếng lạch xạch tạch tạch rõ rành rành là của đĩa than cũ nó hút vào ư how uncultured are you =)))))
Trời về tiết xuân xanh ngợp cửa, cô gái dưới song thêu uyên ương, bỗng đâu nghiệt ngã gậy tới tấp, đánh uyên ương tan tác mỗi phương.
Trời về tiết hạ tơ liễu buông, cô gái lưu lạc tận Tràng Giang, nam bắc hai đầu thảy cảnh đẹp, chẳng bằng cao lương lụa mướt thân.
Trời về tiết thu sen ngát hương, cô gái hàng đêm mộng quê hương, tỉnh mộng chẳng thấy mặt cha mẹ, chỉ thấy trăng sáng rọi đầu song.
Trời về tiết đông tuyết mênh mang, áo rét may xong gửi tình lang, thành dài vì đâu dài xương máu, em đây nguyện làm Mạnh Khương xưa.
khi nào rảnh (chắc phải đợi fall break 2 thế kỉ nữa é hé hé) nhớ viết:
– chuyện các ông già nói xấu nhau
– chuyện Khổng tử melodrama; chuyện Nhan Hồi người nhỏ quét nhà xay lúa ẵm em =))
– chuyện Tần Thủy hoàng thực ra là fanboi hoang tưởng
– chuyện Lão tử hình như là một ông thần, chuyện thánh hiền để cho cái bụng chứ không để cho con mắt; chuyện ẩm thực của các bực thần linh
– chuyện mỗi ngày qua đi là một lượt trả giá
… (èn so on èn so forth)
trước mắt:
mình có một cái playlist đặt tên là “một vạt tym vỡ” =))) bật lên có hai mục đích: một là thèm feels =)) và hai là làm background noise lúc học, vì nhạc nhẽo có voiceover nghe có vẻ sống động hơn =))
hồi lần đầu tiên nghe The Scientist là lần đầu tiên thực sự thất tiềng, thật sự thấy đụng chỗ móa nào cũng chọc vào nỗi đao tym vỡ tuổi trẻ =)) lần đầu tiên nghe là trong một cái mv Ron-Hermione, sau đấy đi tìm lyrics video coi đặng khóc lóc tiếp. nói chung từ bấy đến giờ bài này chỉ gắn với chuyện yêu đương nhăng nhít của đời thiệt lẫn đời ảo. ai dè một ngày đẹp trời sau khi luyện The West Wing dễ đến lượt thứ 3 rồi (7 seasons it’s not easy to be me guys) bỗng dưng gặp được chiếc mv này. có rất nhiều mối quan hệ và mối quan hệ nào cũng rất nhiều thăng trầm, nhiều buồn vui nhiều êm ấm cũng nhiều gai góc. tạm thời một nhời khó nói hết; thế nhưng xem xong thì một bài ca thất tiềng của nỗi lòng bé mọn bỗng chốc đã thành một lời thở than của rất nhiều đời người. không phải cố tình tỏ ra sentimental =)) nhưng quả thực nghe xướng tới đoạn “it’s such a shame for us to pa-a-a-a-art” tương ứng với đoạn mọi người nghe tin Leo đau tim qua đời ngay đêm thắng cử … tui cứ thế khóc ngon lành đến hết mv, rồi lại tua lại từ đầu rồi lại ngồi khóc rồi lại như vậy èn so on èn so forth. quả thực nó rất … nói đoan giản chính là chân lí anti-ngôn-lù: tình eo là vĩ đại, romance là nguồn sống, nhưng một con người là rất nhiều rất nhiều thứ, tình eo là nhân văn, nhưng nhân văn mà chỉ có tình eo thì quá ư là bất công.
vì thế một bài tiềng ca nhỏ bé đã biến thành một bài ca cáo biệt một quãng đời.
(đi học bài đêm nay chắc bác éo ngủ =))))))
“Not that there needs to be, but … was there a point?”
“You’ve got health and strength, both of which, coincidentally, I prayed for after hot lead was shot into your body.”
“Yea, and you’re gonna need some Kryptonite, by the way-”
“Okay, settle down.”
“… All right.”
“So you’ve got health and strength.”
“And we’ll steal the rest?”
“Bet your ass.”
Tui cũng chỉ cần được cược cái mông vại thôi =)))))))))))
mắt cá 